شیک پوشان | شیک خاص ماندگار
لباس محلی لری یکی از کهن ترین پوشش های سنتی ایرانی محسوب می شود و به عنوان نمادی از فرهنگ بومی در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است. برای آشنایی با لباس اقوام لر ، همراه ما در وب سایت شیک پوشان باشید.
لباس اقوام لر
لباس سنتی قوم لر یکی از اصیل ترین و کهن ترین نمونه های پوشاک محلی در میان اقوام ایرانی است. این لباس ها نه تنها بازتابی از فرهنگ و باورهای دینی مردم لرستان اند، بلکه شرایط اقلیمی و طبیعت منطقه نیز در طراحی آن ها تأثیر بسزایی داشته است. اگرچه لباس محلی ایل های گوناگون لر ساختاری مشابه دارد، اما در جزئیات و تزئینات، تفاوت هایی ظریف مشاهده می شود.
لباس محلی لری
لباس محلی لری با محوریت استان کهگیلویه و بویر احمد، به عنوان یکی از پنجاه میراث معنوی این استان، در خرداد ۱۳۹۷ به ثبت ملی رسید. زیبایی، تنوع رنگ و هماهنگی با طبیعت از برجسته ترین ویژگی های لباس های محلی لری هستند.
به ویژه لباس های زنان لر، با رنگ هایی که یادآور آبی آسمان، زردی آفتاب و سر سبزی دشت اند، جلوه ای دل انگیز و چشم نواز دارند. در ادامه این مطلب، با انواع پوشاک سنتی مردان و زنان قوم لر و تفاوت های ظریف آن ها بیشتر آشنا می شوید.
لباس سنتی قوم لر
اقوام لر زبان ایران به طور کلی به دو شاخه اصلی لر بزرگ و لر کوچک تقسیم می شوند. در این تقسیم بندی، ایل بختیاری و طوایف ممسنی و بویر احمد به عنوان لر بزرگ شناخته می شوند، در حالی که مردمان ساکن لرستان کنونی و بخش هایی از استان های همدان و ایلام در گروه لر کوچک قرار می گیرند.
پوشش سنتی مردم لر نیز در سه دسته کلی شامل لباس لری فیلی، لباس لری بختیاری و لباس لری جنوبی جای می گیرد. لباس لری فیلی مخصوص لر زبانان استان های لرستان، ایلام و همدان است.
تاریخچه لباس لری
بر اساس برخی شواهد تاریخی، لباس محلی لری که در گویش این منطقه به جومه لری معروف است، به دوران اشکانیان باز می گردد؛ با این حال، برخی منابع دیگر قدمت آن را به عصر تیموریان نسبت می دهند. بیشتر کارشناسان بر این باورند که این پوشش محلی در طول زمان دچار تغییرات و تکامل شده و در نهایت به شکل امروزی خود درآمده است.
پوشش لباس در لرستان
مردم لر زبان ایران در مراسم های رسمی و مهمانی های ویژه از لباس محلی خود استفاده می کنند تا علاوه بر زنده نگه داشتن سنت ها و آیین های بومی، جلوه ای از هنر ایرانی را به نمایش بگذارند.
پوشاک اقوام لر
عشایر ایل بزرگ بختیاری که در مناطق مختلفی مانند غرب اصفهان، شرق لرستان، و بخش هایی از خوزستان زندگی می کنند، لباس محلی بختیاری بر تن می کنند. همچنین، لباس لری جنوبی که در میان لر های ایل بویر احمدی، ایلات ممسنی، طیبی، بهمئی، باوی، لیراوی (در نواحی شمال و غرب استان بوشهر و برخی از مناطق استان های خوزستان و کهگیلویه و بویر احمد) رایج است، در دسته بندی لباس های لری قرار دارد.
لباس محلی زنان لرستان
لباس های محلی زنان لر با تنوعی بی نظیر از رنگ ها و طرح ها همراه است که طراحی آن ها تحت تأثیر شرایط اقلیمی و نیازهای ویژه زنان این منطقه شکل گرفته است. این طرح ها و رنگ ها بر اساس عواملی مانند سن، وضعیت اجتماعی، تجرد یا تاهل، قومیت و قبیله متغیر هستند.
به طور معمول، زنان و دختران جوان با لباس های پر جنب و جوش و رنگارنگ دیده می شوند، در حالی که زنان مسن تر لباس های تیره رنگ با طرح های ساده می پوشند و سر بندهایی سیاه و سفید بر سر دارند.
لباس زنان لر بختیاری
لباس زنان ایل بختیاری نمایشگاهی از رنگ های شاد و زنده است که در آن تنوع و زیبایی به وضوح به چشم می خورد. برخلاف لباس های مردان ایل که تغییرات بیشتری را تجربه کرده اند، لباس زنان بختیاری کمتر دستخوش تحولات ظاهری و ترکیبی شده است؛ با این حال، نوع پارچه، دوخت و تزئینات آن تفاوت های قابل توجهی را نشان می دهد.
لباس زنان بختیاری
هر قسمت از لباس زنان بختیاری، نمایانگر طبقه اجتماعی خاصی از بختیاری هاست، اما به طور کلی، لباس های آنان از پارچه های با کیفیت بالا دوخته می شود و با هنرهایی چون گلدوزی، سکه دوزی، ملیله دوزی و سرمه دوزی تزئین می شود. پیراهن زنانه (جومه یا جووه)، روسری مینا، کلاه لچک، زیر لچکی (بن نایی)، شلوار قری (شولار قری) و کفش یا ارسی، از اجزای اصلی لباس زنان بختیاری به شمار می آیند.
جومه لری
زنان بختیاری پیراهنی رنگارنگ از جنس پارچه های الوان و زری به تن می کنند که در گویش لری به آن جومه یا جووه گفته می شود. این پیراهن معمولاً تا بالای زانو امتداد دارد، دارای سه دکمه است و در دو طرف آن چاک های بلندی دیده می شود. بخش بالاتنه و دامن لباس بدون چین و صاف طراحی شده و آستین ها بلند و دارای مچ هستند. این نوع پیراهن ممکن است با چاک یا بدون چاک دوخته شود.
مینا روسری بختیاری
مینا نام روسری بزرگ و مستطیل شکلی است که زنان بختیاری آن را با شیوه ای خاص بر سر می گذارند. این روسری معمولاً از جنس حریر تهیه می شود و در رنگ هایی متنوع و چشم نواز دیده می شود. طول مینا بین دو تا پنج متر است و بافتی توری و سبک دارد.
مینا لباس بختیاری
زنان بختیاری مینا را در جهت طولی تا کرده، به کمک سنجاق به پشت لچک می بندند و آن را از پشت سر آویزان می کنند. سپس یک طرف آن را به جلو شانه می آورند، از زیر گلو عبور می دهند و به شکلی خاص دور صورت می پیچند، به طوری که صورت را قاب می گیرد ولی به طور کامل نمی پوشاند.
در گوشه های این روسری سنتی، بسیاری از زنان اشیایی مانند پول یا کلید را قرار می دهند و گره می زنند تا هم جنبه کاربردی داشته باشد و هم زیبایی ظاهری آن حفظ شود.
لچک بختیاری
در پوشش زنان بختیاری، لچک یا کلاه، بخش تزیینی سر را تشکیل می دهد و در زیر آن، مینا قرار می گیرد. این لچک ها انواع مختلفی دارند که از جمله آن ها می توان به ریالی، سیخکی و صدفی اشاره کرد. رایج ترین نوع آن، لچک ریالی است که با سکه های قدیمی تزئین می شود. همچنین برای زیبایی بیشتر، از مروارید، سنگ های زینتی و پولک نیز بهره می برند. نوار مخملی سبز یا اناری رنگی نیز در جلوی لچک دیده می شود که جلوه خاصی به آن می بخشد.
لچک و مینا بختیاری
زنان بختیاری پس از بافتن موهایشان به شیوه ای سنتی، لچک را بر سر می گذارند و بندهای آن را زیر چانه گره می زنند. سپس، مینا را با سنجاق روی لچک ثابت می کنند. در نهایت، موهای جلوی سر را تاب داده، از لچک بیرون می آورند و پشت مینا مخفی می کنند.
زیر لچکی مینا بختیاری
زیر لچکی که در گویش محلی به آن بن نایی گفته می شود، با سکه های طلا و نقره تزئین شده که به آن جوش داده شده اند و نقش بخش زینتی لباس را ایفا می کند. بن نایی در قسمت زیر گلو و در محل تلاقی دو بند لچک قرار دارد.
شلوار قری بختیاری
شلوار قری نوعی دامن پرچین و سنتی است که زنان ایل بختیاری برای پوشاندن نیم تنه پایینی خود به کار می برند. این دامن پر زرق و برق که در گذشته از پارچه های فاخر و سنگینی مانند مخمل دوخته می شد، امروزه با پارچه های سبک تر و مقرون به صرفه‌تری تهیه می شود.
وزن بالای این شلوار باعث می شود که به جای استفاده از کش، با بند یا طناب باریکی به نام دم شلوار به دور کمر بسته شود، زیرا کمر کشی توان نگهداری این پوشش سنگین را ندارد. همچنین زنان لر معمولاً زیر شلوار قری، پوششی به نام پاکش می پوشند تا راحتی بیشتری داشته باشند.
شلوار لری بختیاری
در گذشته، زنان ایل بختیاری از گیوه به عنوان کفش استفاده می کردند؛ اما امروزه این نوع کفش کمتر رایج است و جای خود را به کفشی به نام ارسی (orssi) داده است. ارسی نوعی کفش چرمی با رویه ای معمولاً مشکی رنگ است که جزئی از پوشش سنتی زنان بختیاری محسوب می شود. همچنین در زمان های قدیم، گالش نیز به عنوان کفش به کار می رفت؛ گالش نوعی کفش پلاستیکی ارزان قیمت بود که کاربرد فراوانی داشت.
لباس زنان لر جنوبی
پوشش زنان لر جنوب از اجزای گوناگونی تشکیل شده است از جمله روسری ای به نام مینا که شباهت زیادی به روسری بختیاری ها دارد، اما معمولاً اندازه اش کوچک تر است. همچنین، آن ها از سر بندهایی به نام لچک یا چارقد، کلاه های کوچکی به نام کلچه و عرق چین، پیراهن لری که جومه نام دارد، و دامنی به نام تنبان استفاده می کنند.
مینا لری
مینای زنان لر جنوب، همان سرپوش یا روسری آنهاست که از مینای بختیاری کوچک تر است. پارچه ای که برای این روسری انتخاب می شود، معمولاً بیش از یک متر طول دارد. نحوه بستن مینا در میان زنان جنوب نیز با بختیاری ها تفاوت هایی دارد.
بر اساس برخی مستندات، مینا در این مناطق بیشتر مختص زنان میان سال و باتجربه است و زنان جوان، نو عروسان و دختران، معمولاً از لچک ها و چارقد های سفید یا رنگارنگ استفاده می کنند. اگر زنان جوان هم مینا به سر داشته باشند، معمولاً تور سفید یا رنگی بر سر می گذارند، در حالی که زنان مسن تر به طور معمول از تور سیاه استفاده می کنند.
لچک لری
لچک، که در زبان لری به چارقد یا سر بند گفته می شود، پارچه ای است که معمولاً بر روی مینا قرار می گیرد و زنان لر آن را از پشت سر به صورت آویزان می بندند.
کلاه لری زنانه
زن های لر جنوب برای پوشاندن جلوی سر خود از کلاه کوچکی بهره می گیرند که با زیور آلات و تزیینات مختلف آراسته شده است. همان طور که پیش تر اشاره شد، عرقچین در میان ایلات گوناگون، شکل های متفاوتی دارد.
برای نمونه، زنان مناطق چرام، بویر احمد، باشت، دشمن زیاری و ممسنی، از کلاه هایی کوچک و سبک استفاده می‌کنند. در حالی که در ایلاتی مانند بهمئی و طیبی، به‌پیروی از ایل بزرگ بختیاری، کلاه های بزرگ تر ترجیح داده می شود تا امکان دوختن مهره، منجوق و سکه های طلا و نقره بر لبه آن فراهم باشد و جلوه ای زیباتر به عرقچین ببخشد.
جومه لباس لری
جومه معمولاً لباسی یک شکل و سنتی است که تمامی زنان قوم لر آن را به تن می کنند؛ این لباس، پیراهنی بلند با آستین های کشیده است که از ناحیه گردن تا کف پا را می پوشاند.
دامن لری
است دامن زنان لر در مناطق جنوبی شباهت زیادی به پوشش شولار قری دارد و در آن از رنگ های بسیار متنوع و چشم نواز استفاده می شود. برای دوخت این دامن های پرچین معمولاً بین ۶ تا ۱۲ متر پارچه مصرف می شود و لبه دامن را با نوارهای تزئینی می آرایند.
جنس تنبان لری بسته به سنت های قومی و قبیله ای مختلف است و رنگ آن نیز همانند سایر پوشش های زنان لر، بر اساس سن افراد تفاوت دارد؛ به طوری که زنان جوان لباس هایی با رنگ های شاد می پوشند و رنگ های تیره تر بیشتر برای زنان مسن به کار می رود.
لباس زنان لر فیلی
لباس محلی زنان لر های فیلی (Feyli) با لباس محلی زنان لر های بختیاری تفاوت هایی دارد و شامل اجزای مختلفی مانند سرپوش، تن پوش، بالا پوش و پاپوش است.
این لباس ها شامل قطعاتی مانند گلونی (لاچاک)، سرون، بون زالفی، جومه و کراس، کلنجه، کوقلنجا، جلیقه یا جلیزقه، بال کل، شاوال و کلاش می باشند که هریک به‌طور خاص در این نوع لباس محلی زنانه حضور دارند.
سربند لری زنانه
زنان لر معمولاً سر بندی بر سر دارند که بیشتر موهای آن ها را می پوشاند و گیسوانشان از کنار گوش ها روی شانه ها آویزان می شود. در گذشته، مهره های زیبا و گران بهایی از طلا و نقره قسمت جلوی سر بند را تزئین می کرد، اما امروزه این زیور آلات با نمونه های بدل آن جایگزین شده است.
طول سر بند یا سرون ممکن است تا پشت زانو برسد و رنگ آن بسته به مناسبت های جشن یا سوگواری، شاد و رنگین یا مشکی است. گفته می شود که بستن سر بند در گذشته به عنوان نمایشی از هنر و سلیقه زنان محسوب می شد و هر کس سعی می کرد عمامه ای بزرگ تر بر سر ببندد.
گلونی لری
گلونی (Golvani) نام سر بند یا روسری است که زنان لر به سر می کنند. این پوشش، پارچه ای ابریشمی و رنگارنگ است که تاریخچه ای حدود ۳,۰۰۰ ساله دارد.
روسری لری
است گلونی، که به عنوان نماد فرهنگی قوم لر شناخته می شود، در سال ۱۳۹۷ خورشیدی به عنوان یکی از قدیمی ترین میراث این قوم در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین، روزی در تقویم ملی کشور به نام روسرى لری شناخته شده که مصادف با ۲۶ اردیبهشت هر سال است.
روسری ابریشمی گلونی با نقوش سنتی تزیین شده و زنان این قوم معمولاً آن را در مراسم شادی به سر می گذارند. در گذشته، مردان نیز در هنگام مهمانی یا جنگ، گلونی را دور کلاه لری (شو کلاه) می پیچیدند. رنگ گلونی ارتباط مستقیمی با سن افراد دارد؛ برای مثال، زنان مسن تر معمولاً از پارچه های تیره رنگ و ساده به همراه سر بندی سیاه و سفید استفاده می کنند.
روسری لرستانی
روسری یا چار قدی که زنان لر در روزهای معمولی از آن استفاده می کنند، به نام های تره یا ساوه شناخته می شود. این چارقد معمولاً در ایام جشن و شادی با گلونی تزئین می شود. کت نیز نوعی چارقد ساده و بزرگ است که از حریر یا ابریشم با حاشیه های رنگی و ریشه دار ساخته می شود و سکه های تزئینی بر زیبایی آن می افزاید.
سربند لری زنانه
نوع دیگری از سر بند لری، کلاهی دست دوز است که از مخمل و تکه های پارچه رنگی ساخته می شود و به آن عرقچین یا عرقچن می گویند. زنان این کلاه را بر روی سرون می گذارند تا علاوه بر افزایش زیبایی ظاهری، از لیز خوردن آن جلوگیری کنند. شکل عرقچین در ایلات مختلف لرستان تفاوت هایی دارد.
جومه زنانه
جومه پیراهنی بلند و ساده با یقه گرد و آستین های گشاد است که به عنوان تن پوش اصلی زنان لر شناخته می شود. این لباس از پارچه هایی چون مخمل کرپ، شال، زرین، ساتن و پارچه های گلدار دوخته می شود و نوع پارچه بر اساس مناسبتی که لباس در آن استفاده می شود، انتخاب می گردد.
برای تسهیل در حرکت، برش ها یا چاک هایی در قسمت بالاتنه و کناره های جومه طراحی شده است و دامن لباس نیز با استفاده از برش ها گشاد تر می شود تا راحتی بیشتری را برای فرد فراهم کند. برای افزایش راحتی، در قسمت زیر بغل یک مرغک لوزی شکل به نام سیچه دوخته می شود.
بال کل لری
بال کل یک نوع بالا پوش سنتی است که در برخی از مناطق لرستان با نام سرداری نیز شناخته می شود. واژه بال در زبان کردی به معنای آستین و کل به معنای کوتاه است؛ بنابراین، بال کل به لباسی آستین کوتاه اطلاق می شود که به عنوان پوشش رویه ای استفاده می شود.
جنس این لباس معمولاً از مخمل است و قد آن معمولاً تا سر زانو می رسد. آستین های این لباس با دوخت تزیینی خاصی به نام کرمک دوزی تزیین می‌شود که زیبایی آن را دوچندان می کند.
جلیقه لری زنانه
جلیقه نیم تنه نوعی پوشش است که زنان لر از آن استفاده می کنند. این لباس بدون آستین و جلو باز بوده و معمولاً با سکه ها و یراق دوزی های زیبا تزئین می شود.
یال و کت لرستان
دو نوع دیگر از پوشش های بالاتنه که زنان به کار می برند، تحت عناوین یال و کت شناخته می شوند. این پوشش ها به صورت کت های کوتاه طراحی می شوند و برخلاف جلیقه، دارای دکمه هایی در قسمت جلویی هستند.
کلنجه لرستان
کلنجه نوعی نیم تنه است که از مخمل با رنگی روشن دوخته می شود. این لباس معمولاً با سکه های تزیینی تزئین شده و دور آستین های آن با یراق دوزی تزیین می شود. کوقلنجا نیز به بالا پوشی از جنس زری یا مخمل اطلاق می شود که بر روی کراس پوشیده می شود.
شلوار لری زنان
شاوال نامی است که لر زبانان برای شلوار خود انتخاب کرده اند و شباهت زیادی به شلوار کردی دارد. این شلوار به طور معمول از دو قسمت مختلف دوخته می شود؛ بخش پایین شلوار، از پارچه ساده و تا بالای زانو است، در حالی که قسمت بالایی آن با پارچه ای گلدار و رنگی متفاوت دوخته می شود.
برای زیباتر شدن شلوار، از دوخت های تزیینی همچون نوار دوزی، سوزن دوزی و نقش بندی استفاده می شود. در مراسم و مهمانی های ویژه، زنان لر معمولاً به سراغ شاوال های مجلسی می روند که از جنس مخمل دوخته شده است.
آژیه لری
پاپوش زنان لر که در گویش محلی به نام های آژ، آژیه یا آجیده شناخته می شود، نوعی گیوه است که توسط زنان استان لرستان بافته می شود. این پاپوش از الیاف طبیعی ساخته شده و زیره آن از چرم تهیه می شود. در طراحی این پاپوش ها، نسبت به گیوه های مردانه از طرح های متنوع تری استفاده می شود.
لباس محلی مردان لر
لباس های مردانه لر از قدیمی ترین و اصیل ترین پوشش های محلی ایرانی به شمار می آید که متناسب با اقلیم و شرایط آب و هوایی منطقه، فرهنگ زندگی و فعالیت های مختلف این قوم طراحی و ساخته شده است.
لباس محلی مردان لرستان
با وجود شباهت هایی در ساختار کلی، نوع، طرح و رنگ این لباس ها در مناطق مختلف لرستان تفاوت هایی دارد که هر کدام معنای خاص خود را بیان می کند.
برخی از این لباس ها بر اساس نوع شغل مردان طراحی شده اند. برای نمونه، چوپانان که در شرایط سخت و هوای سرد تر زندگی می کنند، از پوششی به نام شولا بهره می برند. کلاه نمدی، چوقا، ستره، پیراهن، شلوار، شال و گیوه از اجزای اصلی لباس مردانه لری محسوب می شوند.
لباس مردان لر بختیار
لباس سنتی ایل بزرگ بختیاری که به عنوان نماد عشایر این قوم شناخته می شود، یکی از معروف ترین و قدیمی ترین لباس های ایرانی است که همچنان مورد استفاده قرار دارد.
این پوشش محلی در طول یک قرن اخیر و به ویژه در دوران پهلوی اول، دگرگونی های زیادی را تجربه کرده است. با این وجود، ساختار اصلی لباس بختیاری حفظ شده و نوع پوشش افراد، نمایانگر جایگاه اجتماعی آن ها است.
لباس محلی مردان لر
پوشش افراد می تواند نمایانگر جایگاه اجتماعی و طبقه خاصی از ایل بختیاری باشد. به طور مثال، مردان متمول این ایل معمولاً از کلاه های مرغوبی به نام کلاه خسروی استفاده می کنند، چوقای کیارسی بر تن می کنند و شلوار دبیت آن ها که دبیت حاج علی اکبری شناخته می شود، از پارچه ای با کیفیت بالا و براق تهیه شده که از کارخانه ای انگلیسی به همین نام وارد می شود. در مقابل، اقشار پایین تر جامعه بختیاری به سراغ پوشاک ساده تری مانند شو کلاه یا شب کلاه نمدی می روند.
چوقا لری
است چوقا یا چوخا یکی از پرطرفدارترین پوشش های مردانه در میان لرهاست که از پشم گوسفند و به دست زنان بختیاری بافته می شود. این پوشش عمدتاً به رنگ های سیاه و سفید با طرحی راه راه است و برخی معتقدند که طراحی آن الهام گرفته از معبد زیگورات چغازنبیل می باشد.
چوقا دارای آستین های کوتاه است و طول آن تا زیر زانو می رسد. بافت چوقا به گونه ای است که کاملاً متراکم است و به همین دلیل، مانع از نفوذ رطوبت و باران می شود. این پوشش به طور همزمان در تابستان از نفوذ گرما و در زمستان از ورود سرما جلوگیری می کند و به همین دلیل، در تمامی فصول سال مناسب استفاده است.
شلوار دبیت بختیاری
شلوار مشکی و دمپا گشاد مردان بختیاری که به آن شلوار دبیت گفته می شود، از پارچه ای به نام دبیت که اصالتاً انگلیسی است، دوخته می شود. ویژگی برجسته این شلوار، دمپای عریض آن است که معمولاً بیش از ۵۰ سانتی متر عرض دارد. این شلوار تنها یک جیب دارد که در سمت راست قرار گرفته و با زیپ یا چند چفت بسته می شود.
مردان بختیاری شلوار دبیت را با کت یا چوقا می پوشند و یک دوال چرمی (کمربند) به کمر می بندند. در انتخاب دوال، آن ها دقت زیادی به خرج می دهند و پهنای دوال بسته به نوع پوشش بالا پوش متفاوت است. به این ترتیب، اگر شلوار دبیت با کت پوشیده شود، دوال چرمی پهن تر از هفت سانتی متر خواهد بود، اما در صورت استفاده از چوقا، دوالی با پهنای کمتر انتخاب می شود.
سرداری لباس لر بختیاری
سرداری که به طور سنتی با پوشاک باستانی ایرانیان ارتباط دارد، نوعی بالا پوش از جنس مرغوب است که بختیاری ها بر روی پیراهن خود می پوشند. این لباس بلند با یقه ایستاده و کمری تنگ، در قسمت پشت چین می خورد و دامن گشادی دارد. آستین های آن راسته و بدون شکاف زیر بغل هستند، اما سر آستین ها و قسمت زیر بغل شکاف دارند. دو جیب در طرفین سرداری قرار دارد.
کلاه خسروی بختیاری
کلاه خسروی که مردان بختیاری به طور معمول بر سر می گذارند، به نوعی یادآور کلاه مادها است. بختیاری ها این کلاه را از پشم می بافند و در اندازه های مختلف، از جمله بزرگ، متوسط و کوچک، تولید می‌شود. رنگ کلاه ممکن است سفید، قهوه ای یا شتری باشد. به دلیل طراحی خاص آن، این کلاه از هر طرف قابل استفاده است و در هر دو فصل گرم و سرد برای مردان بختیاری مناسب است.
عبا لر
عبای نمدی که به کردین نیز شهرت دارد، لباس ویژه چوپانان یا نگهبانان شب است. این پوشش استوانه ای شکل دارای آستین های سر بسته و چین های عمودی است که استفاده از آن را آسان تر می کند. مردان می توانند جلوی عبا را جمع کنند بدون نیاز به خارج کردن دست ها از زیر آن. جنس این لباس از نمد ضخیم است و رنگ آن معمولاً مشکی یا قهوه ای است، که به خوبی از فرد در برابر سرما و حشرات محافظت می کند.
شال کمر
در لباس های محلی بختیاری ها، شال کمر نقش ویژه ای ایفا می کند، مشابه بسیاری از اقوام ایرانی دیگر. این شال از پشم سفید بره بافته می شود و طول آن حدود دو تا ۲٫۵ متر است. شال ممکن است ساده و سفید یا گلدار باشد.
گیوه مردانه بختیاری
گیوه که گاهی به گیوه ملکی نیز شناخته می شود، پاپوش خاص مردان بختیاری است که قیمت بالایی دارد. این نوع کفش برخلاف بسیاری از کفش ها، طراحی خاصی برای پای چپ یا راست ندارد و به راحتی برای هر دو پا قابل استفاده است.
لباس مردان لر فیلی
مردان قوم لر فیلی که در مناطق مختلف لرستان کوچک زندگی می کنند، لباس محلی خاص و منحصر به فردی دارند. پوشش سنتی آن ها شامل قبایی به نام ستره، کلاه نمدی، سر بند و چوخا می شود که هر کدام نماد فرهنگ و هویت بومی این قوم هستند.
کلاه نمدی
کلاه نمدی همان طور که از نامش پیداست، از نمد ساخته شده و معمولاً به رنگ مشکی دیده می شود. ارتفاع این کلاه بین ۲۵ تا ۲۸ سانتی متر متغیر است. طراحی آن به شکل گرد و بدون لبه بوده و در دو فرم مخروطی یا استوانه ای استفاده می شود.
سربند مردان لرستان
سر بند پارچه ای است که مانند عمامه روی سر و دور کلاه پیچیده می شود. در گذشته این بخش از پوشش مردانه لری بسیار رایج بود، اما امروزه جای خود را به چفیه داده است.
چوقا فیلی
چوخا یا چوقای مردان لر فیلی که در گویش لکی چوخا و در مینجایی چوغا خوانده می شود، شباهت زیادی به بالا پوش بختیاری ها دارد. با این حال، تفاوت هایی میان طراحی آن ها دیده می شود. چوخا لباسی بلند تا زیر زانو، بدون دکمه، یقه و آستین است که معمولاً با دست و توسط زنان از نخ پشم یا پنبه بافته می شود.
چوخای فیلی در مقایسه با نوع بختیاری آن، دارای خطوط باریک تر و بیشتری به رنگ سیاه است و اندامی تر دوخته می شود. همچنین در پشت آن، شکاف یا چاکی به چشم می خورد. این نوع پوشش محلی در زبان لکی و مینجایی با نام هایی چون پیسه و سی پیسه یا چوخا سی پیسه شناخته می شود.
ستره لری
ستره یکی از قدیمی ترین انواع پوشاک ایرانی است که به شکل قبای جلو باز طراحی شده و معمولاً تا زیر زانو می رسد. مردان لر در مراسم رسمی این لباس را می پوشند و برای بستن آن از شال بلند استفاده می کنند. این شال معمولاً به طول ۶ تا ۹ متر بوده و از پارچه ای ساده یا طرح دار دوخته می شود.
شلوار مردان لر
پاپوش یا شلوار مردان لر فیلی شبیه به شلوار جافی است، اما نسبت به نوع کردی نرم تر و لطیف تر بوده و دمپای آن بازتر و راحت تر است.
کلاش لری
کلاش کفش مردانه ای است که به گیوه شباهت دارد و رویه آن از نخ ابریشم بافته می شود. این کفش لری مشابه نوع زنانه اش (آژ) است، با این تفاوت که طرح های آن نسبت به نوع زنانه کمتر و ساده تر است.
لباس مردان لر جنوبی
پوشش مردان لر جنوب، به ویژه در کهگیلویه، تفاوت هایی نسبت به سایر هم زبانان خود دارد. اجزای اصلی این لباس شامل کلاه نمدی، نیم تنه، آرخالق، عبا، تنبان، گیوه یا ارسی است.
کلاه نمدی کوچک
کلاه نمدی مردان لر در سه اندازه بزرگ، متوسط و کوچک تولید می شود که مردان لر جنوب معمولاً کلاه نمدی کوچک را به عنوان پوشش سر خود انتخاب می کنند. برخلاف لر های بختیاری که از کلاه های سیاه رنگ استفاده می کنند، کلاه نمدی لر های جنوبی و فیلی اغلب به رنگ های قهوه ای تیره یا روشن دیده می شود.
پوشش مردان لر جنوب
نیم تنه هایی نظیر جلیقه، سدره (یا ستره) و کلیجه، از جمله لباس هایی هستند که مردان لر جنوب بر روی پیراهن یا قبای خود می پوشند. سدره یا ستره همانند سرداری بختیاری است و ایل بهمئی کهگیلویه نوعی از آن را بافنده و بی آستین در رنگ های سیاه و سفید تولید می کند.
>رسم پوشیدن جلیقه یا نیم تنه که در بین عشایر ممسنی رواج داشت، به مرور زمان کم رنگ شده و در برخی مناطق از بین رفته است، اما هنوز در برخی از ایلات بختیاری و مناطق سردسیر بهمئی پابرجا است.
آرخالق مردانه
آرخالق (که به گویشی مشابه ارخالق گفته می شود) نوعی قبای آستر دار و پنبه دوزی است که دارای یقه گرد بوده و به نام دلگ نیز شناخته می شود. این لباس به طور کلی یک جامه باز و بلند با پارچه ای براق است که معمولاً روی سایر لباس ها پوشیده می شود.
آرخالق، که در دیگر مناطق کشور و به ویژه در مناطق ترک زبان نیز رایج است، در مستندات تاریخی و تصویری به دوره صفوی نسبت داده می شود. برخی از پژوهشگران اما با استناد به آثار باستانی، آن را به عنوان قسمتی از پوشش ایرانیان در دوران ساسانیان می شناسند.
عبا مردان لر
است عبا، حله یا جوقه از پوشاک سنتی مردان لر به شمار می رود که بسته به فصل و نوع پارچه، متفاوت دوخته می شود. به طور کلی، نوع ضخیم تر این پوشاک را جوقه و نوع سبک تر و تابستانه آن را حله می نامند.
احتمالاً حله ریشه عربی دارد و به همراه اعراب وارد ایران شده است. در گذشته، این پوشش به دلیل سبکی و کم وزنی اش، معمولاً بر روی قبا یا در تابستان به طور مستقل پوشیده می شد و با بندی به نام زناره بسته می شد. طبق اسناد موجود، حله به عنوان پوشش ویژه افراد محترم همچون خان ها، کد خدا ها و طبقات سادات و مشایخ شناخته می شد و به عنوان عبای نازک و مرغوب به حساب می آمد. این نوع عبا معمولاً از پشم شتر با رنگ هایی چون سیاه، قهوه ای یا سفید دوخته می شد.
جوقه نوعی دیگر از عبا است که ضخیم تر و با ارزش تر از حله به شمار می آید و بزرگان و سالمندان در گذشته به منظور نمایش جایگاه خود آن را می پوشیدند.
تنبان مردان لر
تنبان شلواری است که قسمت پایین آن تنگ دوخته می شود و در برخی موارد دکمه دارد تا در هنگام انجام کارها و حرکت های سریع، به راحتی بسته شود. برخلاف تنبان های بختیاری که معمولاً گشاد هستند، تنبان لر های جنوب اغلب جمع و جور با دمپای تنگ دوخته می شوند.
گیوه و ارسی
لگار، موزه، گیوه، ارسی و کفش از پاپوش هایی هستند که در گذشته در بین مردم لر زبان ایران رایج بودند. لگار و موزه از قدیمی ترین پاپوش ها بودند که استفاده از آن ها اکنون تقریباً منسوخ شده است.
اما گیوه و ملکی از پاپوش های نسل های بعدی هستند که همچنان استفاده می شوند. سطح روی گیوه از نخ و بند بافته می شود و کف آن از تکه های پارچه نخی دوخته می شود.
⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬
ترند استایل ۲۰۲۵ استایل رسمی با مانتو و شلوار تاثیر رنگ در روانشناسی
